• C.S. Lewis was een schrijver van Christelijke science-fiction. Ik leerde hem kennen doordat mijn oudere broer boeken van hem had. Bijvoorbeeld, Ver van de zwijgende planeet (Out of the Silent Planet) , Reis naar Venus (Perelandra) en That hideous strength (hiervan ben ik de Nederlandse titel vergeten) . Dit was een trilogie over een man, Ransom (='losprijs'), die naar een andere planeet reisde om daar opnieuw de zondeval mee te maken, dat wil zeggen, te voorkomen. 
• Lewis had een originele benadering van geloofszaken. Zo schreef hij ook een boek met adviezen hoe je iemand slecht kunt maken (Brieven uit de hel). Het waren brieven die gericht waren aan een leerling-duivel, die moest trachten een Christen in het ongeluk te storten. Verder schreef hij veel beschouwende boeken, waarvan De Vier Liefdes mij op jonge leeftijd erg aansprak. Het was waarschijnlijk het eerste filosofische werk dat ik ooit las, hoewel ik ook al vroeg in aanraking gekomen was met de transcendentalisten uit Amerika, met name Ralph Waldo Emerson. De onvolprezen W.L.M.E. van Leeuwen nam een essay van hem op in Epiek en Lyriek ('Leesboek ... over woordkunst'). Het was 1964 en ik zat op het Libanon Lyceum in Rotterdam, in de derde klas bij mijnheer Kersten. Een goede leraar Nederlands, want hij las voor in de klas. Dat zijn de beste leraren.
  • Op Emerson en de transcendentalisten kom ik nog terug in verband met Henry David Thoreau. In  voorbereiding!
• Toen ik zelf leraar was las ik Lewis in het Engels. Een van mijn leerlingen maakte kennis met De Vier Liefdes en behandelde het in de filosofieles. De dienstdoende pater vond het maar niks. 
• Weer veel later, rond 1980, ontdekte ik op de Universiteit van Utrecht dat Lewis een bekend literatuurhistoricus was, vriend en collega van Tolkien, de schrijver van In de ban van de ring. The Allegory of Love was een boeiende studie over het thema liefde ('de hoofse liefde') in ridderromans.
• Inmiddels sceptisch geworden over geloof en religie (voor mij twee verschillende dingen), verkocht ik een aantal van mijn oude boeken, waaronder De vier liefdes. Spijt! Ik heb het inmiddels nieuw aangeschaft, maar moet constateren dat de nieuwe vertaling minder goed is dan wat ik mij herinner. Dat kan ingegeven zijn door weemoed. In ieder geval vind ik in het onderstaande citaat de uitdrukking 'kijken voor zich uit' te triest. Vrienden kijken gretig voor zich uit, kijken in de verte, ontwaren nieuwe, boeiende zaken.  

Vriendschap tegenover liefde

• Kameraadschap ontstaat tussen mensen die iets samen doen jagen, studeren, schilderen of wat ook maar. Vrienden doen nog steeds dingen samen, maar dat zijn meer innerlijke dingen, die minder algemeen zijn en waarvan ook minder gemakkelijk vast te stellen valt wat het nu precies is; ze jagen nog steeds, maar op een immateriële prooi; ze werken nog altijd samen, maar aan een karwei waar de wereld geen oog voor heeft; ze reizen nog altijd samen, maar de reis is van een ander kaliber. Daarom stellen we ons minnaars ook oog in oog voor en vrienden zij aan zij; zij kijken voor zich uit. 

• Citaat uit De vier liefdes van C.S. Lewis (1960)

  • Vertaling D. van Wijnen. Uitgeverij Van Wijnen, Franeker

   

• Enkele jaren geleden zag ik de film Shadowlands. Hierin werd weer een heel ander aspect van Lewis getoond, namelijk zijn verstandshuwelijk met een Amerikaanse schrijfster Joy ?Thresham?. Toen hoorde ik voor het eerst dat Lewis ook kinderboeken geschreven had, over het fantasieland Narnia. Ik heb zijn onderscheid tussen liefde en vriendschap altijd als kenmerkend aangehouden. Nu kreeg ik de behoefte die oude boeken nog eens te lezen. Van mijn broer kreeg ik de boeken die hij rond 1964 gekocht had. Daar ben ik hem zeer dankbaar voor. Want ik heb een goede raad: verkoop nooit boeken die je helemaal gelezen hebt. Ze zijn onderdeel van je denken en doen geworden en je kunt er onverwacht naar terug gaan verlangen. Al is het maar om te zien waar je vandaan komt en wat je achtergelaten hebt. Of wat je terug wilt vinden.

Tellertje van deze pagina: 'Lewis Turf"  

VOETNOOT: de boeken over Narnia worden vanaf oktober 2000 opnieuw uitgegeven. Klik op de link voor een recensie.